Ongezien, ongehoord en ze zijn met miljoenen

14 november 2024      

Je ziet ze niet, je hoort ze niet, maar het zijn er veel. Ze komen in het najaar met duizenden uit het oosten en ook uit Rusland, houden zich overdag schuil in de bossen en zijn ’s nachts actief op je akkers, op akkerranden en in wat ruigere weilanden. Maak je je al zorgen? Wees gerust, ik heb het over een onschuldige vogel, de houtsnip. Nou ja onschuldig, af en toe vliegt er ’s avonds of ’s nachts één tegen een raam en dan schrik je best, want het is een halve kg vogel die rechtdoor vliegt. Als nachtvliegers raken ze wellicht verdwaald en ontregeld door het licht van woonkernen.

Overdag zie je geen snip. Met een nachtkijker gaat er een wereld voor je open, zag Cornelis Fokker. “Overdag zie je geen vogels op akkers en akkerranden en ook niet op weitjes waar schapen of pony’s grazen. ’s Nachts strijken daar houtsnippen neer. En ook kieviten verspreiden zich en foerageren op die plekken waar het dan wel rustig is. Door alleen overdag waar te nemen, missen we veel.” Fokker is onderzoeker bij Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels.

Houtsnippen liggen overdag verscholen op een bosbodem niks te doen, vergelijkbaar met uilen die op een tak zitten te niksen. “In de avondschemer worden ze actief. Ze strijken neer op begroeide akkers met bijvoorbeeld groenbemesters of luzerne, akkerranden, kruidenrijke graslanden. Houtsnippen zijn steltlopers met relatief korte poten, omdat ze niet op water maar in droge gebieden foerageren. Het opvallende is dat ze zich een uur lang fanatiek vullen met wormen en dan stil gaan liggen. In de ochtendschemer vullen ze nog een half uur hun buik en vliegen dan naar een schuilplek. Zo lopen ze heel weinig risico.”

Fokker is al vijf jaar bezig om eens in de twee weken in de polders bij Rhoon een nachtelijke route te lopen met nachtkijker en zaklamp. Hij vangt en ringt houtsnippen en telt ze. Dankzij het ringen weten we nu dat in het najaar eerst de jonge vogels uit het oosten aankomen en daarna de ouders. Dat het er heel veel zijn uit de grensregio van Rusland met Letland en dat ze vaak op dezelfde akkers terugkeren. Als ze niet in de pan zijn beland, wat elders in Europa en Rusland vrij normaal is. Van drie geringde vogels weet Fokker dat ze in Rusland geschoten werden.

Houtsnippen kiezen voor een begroeide bodem met actief bodemleven op wat drogere gronden. Meerjarige gewassen als luzerne en akkerranden (althans de gemaaide delen ervan) en wintervoedselakkers zijn favoriet, net als graslanden. “Mijn onderzoek is in akkerbouwgebied, maar ik verwacht dat er op graslanden, bijvoorbeeld in zeekleigebieden in Friesland, enorme aantallen zijn. Ze hebben geen groot bos nodig voor overdag, ze schuilen ook wel in kleine bosjes en houtsingels.” Over aantallen hoeven we ons geen zorgen te maken, hoewel goede cijfers en trends ontbreken. Fokker: “Er zijn er miljoenen in Europa en wereldwijd. De soort is niet bedreigd, ondanks de jacht.”

We spreken elkaar,