Zeven belangrijke voordelen van kruiden voor jouw bedrijf
Door onderzoek en verkenningen in de praktijk weten we steeds beter welke functies kruiden kunnen vervullen in een veehouderijbedrijf. De belangrijkste voordelen van kruiden in de wei:
- Diepere beworteling
- Stabiele grasproductie onder moeilijke omstandigheden
- Minder ongewenste kruiden
- Rijker bodemleven
- Positieve gezondheidseffecten voor het vee
- Groot effect op de biodiversiteit
- Waardering door burger en consument
1) DIEPERE BEWORTELING
Grasland met meer verschillende planten heeft een betere bodemstructuur en is weerbaarder tegen zware neerslag dan puur grasland. Grassen hebben veel fijne wortels, kruiden daarentegen hebben een heel ander bewortelingspatroon. Chichorei en paardenbloem bijvoorbeeld hebben een penwortel. Smalle weegbree, boterbloem en witte klaver hebben een grof wortelstelsel met dikke wortels en weinig vertakkingen. Met kruiden wordt het bewortelingspallet van grasland dus gevarieerder, waardoor grovere poriën ontstaan (structuur) en ook nutriënten en water in diepere bodemlagen bereikt kunnen worden.
Plag in oktober 2018 van een perceel met Engels raaigras met hele fijne wortels (foto: Louis Bolk Instituut)
Plag in oktober 2018 van een perceel met een productief kruidenmengsel (rode- en witte klaver, smalle weegbree, karwei en chicorei) met veel wortels, zowel dik als dun (foto: Louis Bolk Instituut)
Penwortel van de Chicorei tot wel 35 cm diep in december 2018.
2) STABIELE GRASPRODUCTIE ONDER MOEILIJKE OMSTANDIGHEDEN
Een gevarieerd graslandmengsel met kruiden kan evenveel of meer droge stof per hectare produceren dan een ‘standaard’ graslandmengsel, vooral bij niet te hoge aandelen kruiden (<25%). Het belangrijkste voordeel van een gevarieerd grasland is dat het onder droge weersomstandigheden minder gevoelig is voor productieverlies door het diverse bewortelingspallet van de kruiden. Door onderzoek is duidelijk geworden dat zelfs na een korte droge periode, percelen met kruiden een betere opbrengst leveren dan percelen zonder kruiden. In 2013 bijvoorbeeld hadden we een droge zomer en was de opbrengst met kruiden aanzienlijk hoger (zie onderstaande afbeelding), dit resultaat zien we in meerdere onderzoeken, en op alle bodemtypes, terug.
Kruidenrijk grasland geeft hogere productie onder moeilijke omstandigheden
Bron: De Wit, J, N. van Eekeren, J.P. Wagenaar & F.W. Smeding, 2013: Diverse grassland mixtures for higher yields and more stable sward quality. Grassland Science in Europe 18, 180-182.
3) MINDER ONGEWENSTE KRUIDEN
Een perceel met veel plantensoorten mag dan divers zijn, als het vooral vol staat met bijvoorbeeld zuring, straatgras of heermoes, is het niet erg productief en is het slecht melken van zo’n perceel.
Maar ook bij het vermijden van ongewenste kruiden kan de inzaai van een geschikt kruidenrijk mengsel van waarde zijn. Dit bleek uit een onderzoek uitgevoerd bij een boer op zandgrond; des te rijker het ingezaaide mengsel des te minder spontaan gevestigde (grotendeels ongewenste) kruiden er drie jaar na inzaai aanwezig waren:
Percentage spontaan gevestigde kruiden bij 4 verschillende grasmengsels (gemiddelde van 3 verschillende bemestingniveau’s en drie herhalingen per grasmengsel).
Bron: De Wit, J, N. van Eekeren, J.P. Wagenaar & F.W. Smeding, 2013: Diverse grassland mixtures for higher yields and more stable sward quality. Grassland Science in Europe 18, 180-182.
4) RIJKER BODEMLEVEN
Variatie bovengronds gaat samen met een rijker en gevarieerder bodemleven. De hoeveelheid wormen in je bodem zijn een goede indicator voor de activiteit van het bodemleven. Door onderzoek zagen we bijvoorbeeld dat klaverrijk grasland een rijker bodemleven aan wormen heeft dan grasland waar nauwelijks kruiden in voorkomen (zie onderstaande afbeelding). . Bodemleven is essentieel voor bijvoorbeeld het verteren van mest en gewasresten, het opnemen van voedingsstoffen en water door planten, en voor de bodemstructuur. Het bodemleven bestaat uit een verzameling van bacteriën, schimmels, nematoden, potwormen, springstaarten en regenwormen, en samen kan het bodemleven wel een gewicht bereiken van 4000 kg per hectare! Kruiden kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren.
Bron: Eekeren, N.J.M. van, D.W. van Liere, F.T. de Vries, M. Rutgers, R.G.M. de Goede, L. Brussaard. 2009. A mixture of grass and clover combines the positive effects of both plant species on selected soil biota. Applied Soil Ecology. 42:254-263
5) POSITIEVE GEZONDHEIDSEFFECTEN VOOR HET VEE
Kruiden kunnen ook gezond zijn. In veel kruiden zitten meer vitamines en mineralen dan in grassen. Daarnaast zitten er in sommige kruiden specifieke stoffen die een gezondheidsbevorderende werking hebben. Zo bevat smalle weegbree Aucubine dat bacteriën op afstand houdt, en in paardenbloemen zit Taraxine dat vocht afdrijft en de lever- en nierfunctie ondersteunt. Kruiden kunnen daarmee bijdragen aan de gezondheid van de dieren en de weerstand van de veestapel verbeteren. Er zijn ook aanwijzingen dat kruiden de smakelijkheid van het ruwvoer, en daarmee de voeropname vergroten (waardoor de melkgift kan stijgen). De smakelijkheid wisselt per kruid en de toestand van het vee: zo wordt klaver graag gegeten door koeien, maar bij een hoog eiwitoverschot juist enigszins gemeden.
6) GROOT EFFECT OP DE BIODIVERSITEIT
Grasland is de belangrijkste landgebruiksvorm van Nederland. Met een kruidenrijk grasland kun je daarom een belangrijke bijdrage leveren aan de Nederlandse biodiversiteit. Kruiden zelf verhogen de biodiversiteit maar zijn ook belangrijk voedsel voor insecten (nectar), en de insecten zorgen weer voor de bestuiving van kruiden. Verder zijn insecten, of de larven daarvan, onmisbaar als voeding voor weidevogelkuikens. Zo heeft een Gruttokuiken duizenden insecten per dag nodig om te kunnen overleven. Kuikens kunnen ook makkelijker door kruidenrijk grasland lopen, dit spaart tijd en energie, die het kuiken weer kan investeren in meer eten en groeien. Kruiden geven dus een enorme boost aan de biodiversiteit in je grasland.
Bij bezoekt paardebloem
7) WAARDERING DOOR BURGER EN CONSUMENT
Het grasland bepaalt voor een groot deel de belevingswaarde van het platteland. Zo fietsen we in het voorjaar graag langs een weide met bloemen. Sommige verzuivelaars proberen gericht in te spelen op dit imago-beïnvloedende aspect. Niet voor niets staan er op etiketten of melkpakken vaak afbeeldingen van gras met kruiden. Binnenkort worden kruiden beloond met een hogere melkprijs, bijvoorbeeld door Albert Heijn. Ook de biodiversiteitsmonitor, in het leven geroepen door Friesland Campina in samenwerking met de Rabobank en het Wereld Natuur Fonds, zet in op een hogere waardering van melk van kruidenrijk grasland.
ER ZIJN NOG MEER VOORDELEN VAN KRUIDEN; WIL JE HIER MEER OVER WETEN LEES DAN ONDERSTAANDE
BROCHURES:
Albert Heijn: https://nieuws.ah.nl/albert-heijn-en-royal-a-ware-verduurzamen-kaas–en-zuivelschap/
Biodiversiteitsmonitor: http://biodiversiteitsmonitormelkveehouderij.nl/
“Van gepeperd naar gekruid grasland”: http://www.louisbolk.org/downloads/3258.pdf
”Kruidenrijk grasland, meerwaarde voor vee, bedrijf en weidevogels”: http://edepot.wur.nl/295728
